Życie, choć wypełnione blaskiem i radością, jest nieodłącznie splecione z przemijaniem. Nasze pożegnanie z bliskimi, którzy odchodzą od nas, jest jednym z najbardziej bolesnych doświadczeń w naszej egzystencji. Czy jednak proces ten musi być tylko pełen żałoby? Czy może stać się momentem, w którym przekazujemy naszym bliskim ostatni prezent – prezent dla Ziemi, na której żyliśmy razem?
W dobie kryzysu klimatycznego, wiele osób zastanawia się, jak można uczynić nawet ten najbardziej smutny czas bardziej ekologicznym. Odpowiedzią jest kompostowanie zwłok (zwane też jako akwamacja) – nowoczesna praktyka, która stanowi alternatywę dla tradycyjnych pochówków i kremacji. Chociaż ta forma pochówku może wydawać się kontrowersyjna, jest warta rozważenia ze względu na jej potencjalne korzyści dla środowiska i jej filozofię powrotu do natury.
Spis treści
Na czym polega kompostowanie zwłok?
Kompostowanie zwłok to proces przekształcania ciała zmarłej osoby w ziemię przez naturalną dekompozycję. Ciało jest umieszczane w specjalnym zamkniętym behalterze, w którym jest mieszane z organicznymi materiałami, takimi jak wióry drzewne, lucerna i słoma. Właściwe środowisko umożliwia działanie drobnoustrojom, które stopniowo rozkładają ciało w trumnie. Po około miesiącu proces jest zakończony, a powstała ziemia jest przekazywana rodzinie. Tę ziemię można następnie użyć do sadzenia kwiatów, drzew lub warzyw, tworząc żywy pomnik dla osoby, którą kochaliśmy.
Jedną z głównych zalet tej metody jest jej ekologiczność. Pochówki tradycyjne często wymagają użycia dużej ilości drewna na trumny, a kremacja wykorzystuje dużo energii i emituje szkodliwe gazy do atmosfery. Kompostowanie zwłok z drugiej strony, minimalizuje te skutki. Dodatkowo, jest to opcja szczególnie atrakcyjna w miastach, gdzie przestrzeń cmentarna jest ograniczona.
Ekologiczny pochówek nie jest jeszcze praktykowane w Polsce, ale z roku na rok zdobywa popularność w innych krajach, takich jak Szwecja czy niektóre stany w USA. W wielu tradycjach religijnych, takich jak muzułmańska czy żydowska, naturalne pochówki bez trumny, lub z użyciem biodegradowalnych pojemników, są często praktykowane.
Czy taka forma pogrzebu jest rzeczywiście bardziej przyjazna środowisku?
Eko-pochówki mają wiele zalet z punktu widzenia ekologii. Po pierwsze, ich prostota ogranicza zużycie zasobów. Nie potrzeba zdobionej trumny, nagrobków, czy innych sztucznych elementów. Zamiast tego, ciało jest po prostu umieszczone w biodegradowalnym pojemniku i oddane ziemi.
Po drugie ekologiczne pochówki zużywają mniej surowców. Tradycyjne pogrzeby często wymagają dużej ilości drewna na trumny, stali na wzmocnienia, czy innych naturalnych zasobów na produkcję nagrobków. Tymczasem ekologiczne pogrzeby, które mogą obejmować biodegradowalne urny czy pochówki na polach zielonych, znacznie ograniczają te zapotrzebowania.
Biodegradowalne urny wykonane są z naturalnych, odnawialnych materiałów, takich jak skrobia kukurydziana, papier, trzcina cukrowa, czy włośnica. Po zakończeniu procesu biodegradacji, nie pozostawiają one po sobie szkodliwych substancji, a jedynie proste związki organiczne, które mogą ponownie stać się częścią ekosystemu.
Pochówki na polach zielonych, znane także jako „naturalne pogrzeby”, zamiast tradycyjnych nagrobków, mogą wykorzystywać naturalne kamienie, drzewa lub kwiaty. Niektóre miejsca oferują nawet możliwość posadzenia drzewa jako żywego pomnika, co dodatkowo przyczynia się do odbudowy lokalnej flory.
Po trzecie, ekologiczne pochówki mogą przyczyniać się do ochrony zwierząt i ich siedlisk. Tradycyjne cmentarze są często ogrodzone i nieprzystępne dla zwierząt, natomiast ekologiczne cmentarze mogą stanowić naturalne siedlisko dla różnych gatunków. Zamiast przerywać ciągłość krajobrazu, mogą one stanowić część go, tworząc przestrzeń, gdzie życie i śmierć są ze sobą ściśle powiązane.
Oczywiście, ekologiczne formy pochówków nie zawsze idealnym rozwiązaniem dla każdego. Mogą one wymagać zmiany tradycyjnych zwyczajów pogrzebowych, a także być droższe niż tradycyjne pogrzeby w niektórych rejonach. Niemniej jednak, rosnąca świadomość ekologiczna społeczeństwa sprawia, że coraz więcej osób zaczyna rozważać takie opcje. Przyczyniają się one do ochrony naszej planety, pozwalając jednocześnie na godne pożegnanie bliskich.
Eko pochowek: nie tylko dla osób zaangażowanych w ochronę środowisk
Ekologiczny pogrzeb to nie tylko wybór dla osób ściśle związanych z ochroną środowiska. Możliwość ta zyskuje na popularności z różnych powodów, które wykraczają poza prostą troskę o Ziemię.
Jednym z istotnych aspektów jest ograniczona przestrzeń na cmentarzach, zwłaszcza w dużych miastach. Tradycyjne cmentarze stają się coraz bardziej zapełnione, a miejsce na nowe groby staje się coraz bardziej deficytowe. Ekologiczne pochówki, szczególnie te na polach zielonych, wymagają zdecydowanie mniej miejsca i mogą być atrakcyjnym rozwiązaniem dla tych, którzy nie chcą lub nie mogą znaleźć miejsca na tradycyjnym cmentarzu.
Kolejnym czynnikiem jest brak konieczności cyklicznych płatności w przyszłości. Na wielu cmentarzach, opłaty za utrzymanie grobów mogą być znaczące, zwłaszcza w długim okresie. Przy ekologicznym pogrzebie, nie ma takiej konieczności.
Ekologiczny pochówek może też być wyborem dla osób, które pragną wyróżnić się, żyć zgodnie ze swoimi przekonaniami aż do ostatniej chwili. Mogą to być osoby, które zawsze żyły po swojemu i które pragną, aby ich śmierć była wyrazem ich unikalności i niezależności.
Ostatnim, ale nie mniej ważnym czynnikiem, jest fakt, że ekologiczne pochówki mogą być idealne dla osób, które żyły samotnie lub nie mają zbyt wielu bliskich osób. W takim przypadku nikt nie będzie musiał dbać o grób, a bliscy zmarłego nie będą musieli martwić się o kwestie związane z jego utrzymaniem.
Czy ekologiczne pochówki są dostępne w Polsce?
Na dzień dzisiejszy, ekologiczne pochówki nie są jeszcze powszechnie dostępne w Polsce. W 2021 roku były próby wprowadzenia biodegradowalnych urn, jednak na chwilę obecną wciąż należą one bardziej do formy oczekiwań niż codziennego procederu. A szkoda.
Pomimo tego, ekologiczne pochówki są coraz bardziej popularne za granicą. Wielka Brytania jest jednym z krajów, gdzie ekologiczne pochówki są już dość powszechne. Można tam zorganizować pogrzeb ekologiczny już za około 1000 funtów, co jest porównywalne z kosztem tradycyjnego pogrzebu w Polsce. Niestety wciąż sama bariera odległości stanowi tutaj bardzo duży problem i nie każdy może sobie na nią pozwolić.
Jak mogę w Polsce zadbać o ekologiczną formę pogrzebu?
Mimo iż eko-pochówki w pełnym tego słowa znaczeniu nie są jeszcze w Polsce dostępne, istnieje szereg alternatyw, które pozwalają na przynajmniej częściowe przestrzeganie zasad ekologicznych w procesie organizacji pogrzebu. Kluczem do tego jest świadome rozważenie jakie trumny trumny ekologiczne mogą zostać wykorzystane do pochówku. Trumny mogą być wykonane z różnych materiałów, ale nie wszystkie są przyjazne dla środowiska. Dlatego warto dobrze rozważyć, jakie są możliwości, i wybrać taką opcję, która jest najbardziej zgodna z zasadami ekologii.
Trumny drewniane są najbardziej tradycyjnym wyborem i są powszechnie dostępne. Chociaż drewno jest surowcem odnawialnym, to jednak produkcja trumien często wiąże się z dużą ilością odpadów, ponieważ stolarze dążą do uzyskania produktu bez sęków i innych wad. Oprócz tego, trumny są często lakierowane, co z kolei wpływa negatywnie na środowisko.
Innym z rozwiązań, które stają się coraz bardziej popularne, są trumny papierowe lub kartonowe. Wykonane są w 90% z recyklingowanego papieru, co czyni je znacznie bardziej ekologicznymi niż trumny drewniane. Dodatkowo, są one dość lekkie – ważą zaledwie 14 kilogramów, co z kolei wpływa na zmniejszenie emisji CO2 podczas transportu.
Inną możliwością są trumny wiklinowe czy z wełny, które są nie tylko wytrzymałe, ale również biodegradowalne. Są one idealne dla procesu kremacji.
Nieco mniej ekologicznym, ale jednak dostępnym w Polsce, rozwiązaniem są trumny wykonane z płyt MDF. Są one przeznaczone do kremacji, ale kleje łączące wióry drzewne zawierają związki chemiczne, które mogą być szkodliwe dla środowiska.
Trumny metalowe, choć wytrzymałe i odpowiednie do transportu międzynarodowego, nie są zbyt przyjazne dla środowiska ze względu na brak biodegradowalności.
Niewątpliwie, najbardziej ekologicznym rozwiązaniem są trumny wykonane zgodnie z technologią rozwiniętą w Australii, która pozwala na oszczędność drewna i energii. Są one wykonane z niewielkich gałęzi jednego gatunku dębu, a kleje używane do łączenia płyt są roślinnego pochodzenia. Dodatkowo, proces produkcji tych trumien opiera się na innowacyjnej technologii, która umożliwia redukcję emisji gazów cieplarnianych o aż 87% w porównaniu do produkcji tradycyjnej trumny. „Pojemniki” te są także zdobione za pomocą ekologicznych technologii barwienia, które nie wymagają użycia szkodliwych folii drukarskich. Mimo że taka technologia nie jest jeszcze powszechnie dostępna w Polsce, to jednak rośnie liczba firm, które decydują się na import takich trumien, co powoli zmienia krajobraz polskiego rynku pogrzebowego.
W Polsce coraz częściej pojawiają się producenci, którzy oferują trumny wykonane z drewna pochodzącego z odpowiedzialnej gospodarki leśnej. Wybierając tego typu trumny, możemy mieć pewność, że drewno, z którego zostały wykonane, pochodzi z lasów zarządzanych w sposób zrównoważony, czyli takich, które są ponownie zalesiane po wycince.
O czym pamiętać przy wyborze ekologicznej formy pochówku?
Pomimo tych ograniczeń, coraz więcej osób w Polsce dąży do tego, aby pochówek ich bliskich był jak najmniej obciążający dla środowiska. Dlatego ważne jest, aby pamiętać, że każda, nawet najmniejsza decyzja może mieć wpływ na naszą planetę. Wybierając ekologiczne opcje pogrzebu, nie tylko oddajemy hołd zmarłym, ale także dbamy o nasze wspólne dziedzictwo – Ziemię.
Podsumowując, w Polsce jest kilka dostępnych opcji, które mogą przyczynić się do ograniczenia wpływu procesu pogrzebowego na środowisko. Wybór ekologicznej trumny, zrezygnowanie z niektórych tradycyjnych elementów ceremonii, a także zwrócenie uwagi na miejsce i sposób pochówku, to działania, które mogą przynieść wymierne korzyści dla naszej planety. Pamiętajmy, że śmierć jest nieodłącznym elementem życia, a dbałość o środowisko to wartość, którą możemy przekazać dalej, nawet wtedy, gdy nas już nie ma.