Balsamowanie zwłok jest tematem, który może wydawać się nieco niezwykłym lub tajemniczym. Ale jest to istotna część procesu pogrzebowego, szczególnie dla tych, którzy chcą zrozumieć, co się dzieje po śmierci. W naszym artykule przybliżymy ten proces, wyjaśniając czym jest balsamowanie, jak wygląda i na czym polega tanatopraksja.
Spis treści
Na czym polega balsamowanie zwłok?
Balsamowanie zwłok, zwane również tanatopraksją, to technika konserwacji ciała zmarłego, której korzenie sięgają starożytnego Egiptu i czasów faraonów, gdzie była kluczowym elementem procesu mumifikacji. Ten starożytny rytuał ewoluował na przestrzeni wieków, aby w dzisiejszych czasach zaspokoić potrzeby nowoczesnych społeczeństw.
Dziś, balsamowanie jest wykorzystywane nie tylko dla celów ceremonialnych, ale także wtedy, gdy zwłoki muszą być transportowane na znaczne odległości, czy też gdy są wykorzystywane do celów edukacyjnych w medycynie czy badaniach naukowych. Jest to często wybierane przez rodziny, które pragną zachować wygląd zmarłego na potrzeby pogrzebu, umożliwiając im godne pożegnanie bliskiej osoby. Dzięki temu, mimo upływu czasu, ciało zmarłego jest w stanie zachować swój naturalny wygląd, co pomaga kreować pozytywne, ostatnie wspomnienia.
Balsamowanie, mimo że w niektórych kulturach jest praktyką kontrowersyjną, w wielu rejonach świata, w tym również w Polsce, nadal jest popularne. Względy higieniczne, praktyczne, a także estetyczne sprawiają, że zdecydowana większość osób decyduje się na ten proces.
Jak wygląda balsamowanie zwłok?
Balsamowanie zwłok to złożony, inwazyjny proces, który wymaga specjalistycznego sprzętu i umiejętności. Początkowo, sztywność ciała po śmierci, zjawisko znane jako stężenie pośmiertelne (rigor mortis), jest łagodzone poprzez masaż. W niektórych rzadkich przypadkach, kiedy kończyny są zniekształcone na skutek chorób, takich jak na przykład reumatyzm, mięśnie lub ścięgna mogą zostać przecięte w celu uzyskania bardziej naturalnej pozycji.
Kolejnym etapem jest utrzymanie miękkości i elastyczności skóry na twarzy i rękach, co osiąga się poprzez nałożenie specjalnych kremów. Ustalanie rysów twarzy to kolejny kluczowy element tego procesu – wprowadza się waciki w nos, specjalne kapsułki pod powieki i formery do ust, a także bawełnę lub gazy w gardło, aby pochłaniały wydzieliny. Usta są następnie związane drutem lub zszywane. Klej może być użyty do zamknięcia powiek lub ust w odpowiedniej pozycji. W razie potrzeby, włosy na twarzy są golenie.
Arterialne balsamowanie rozpoczyna się od wprowadzenia płynu balsamującego do tętnicy, podczas gdy krew jest odprowadzana z pobliskiej żyły lub z serca. Do tego procesu zazwyczaj używa się około dwóch galonów mieszaniny formaldehydu lub innej substancji chemicznej z wodą. W przypadku niektórych chorób, takich jak niektóre rodzaje nowotworów, stanów związanych z cukrzycą, lub w wyniku stosowania pewnych leków przed śmiercią (gdy procesy rozkładu ciała już się rozpoczęły), prawdopodobne jest użycie silniejszej, „bezwodnej” mieszaniny w celu lepszego zachowania ciała. Substancje chemiczne mogą być także wprowadzane za pomocą strzykawki w inne obszary ciała.
Druga część procesu balsamowania, zwana balsamowaniem jam ciała, rozpoczyna się od wprowadzenia trokara – długiej, ostro zakończonej metalowej rurki, do której jest podłączony wąż ssący. Trokar jest wprowadzany blisko pępka, a balsamator używa go do przebicia żołądka, pęcherza, dużych jelit i płuc. Gazy i płyny ustrojowe są usuwane, zanim silniejsza mieszanina, zwana „płynem jamowym”, jest wstrzykiwana do tułowia.
Jeżeli jest to konieczne, odbyt i pochwa mogą zostać wypełnione bawełną lub gazą w celu zapobieżenia przeciekom. Ciało może również zostać ubrane w ciasno dopasowany plastikowy strój. Wszelkie nacięcia i otwory wykonane w ciele są następnie zaszywane lub wypełniane specjalnymi „przyciskami” trokara.
Po zakończeniu procesu balsamowania, ciało jest ponownie umyte i wysuszone. Następnie na paznokciach przeprowadza się manicure, brakujące cechy twarzy są modelowane z wosku, a na twarzy i rękach wykonywany jest dodatkowy makijaż. Włosy na głowie są stylizowane, ciało jest ubierane i umieszczane w trumnie, a palce mogą być sklejone, jeżeli jest to konieczne. Ten skomplikowany proces ma na celu zachowanie naturalnego wyglądu ciała na potrzeby pogrzebu, transportu na długie dystanse, czy na potrzeby medycyny i badań naukowych.
Ile trwa balsamacja ciała zmarłego i jak długo działa taki zabieg?
Proces balsamowania, coraz częściej spotykany w zakładach pogrzebowych, jest precyzyjnym i dość skomplikowanym zabiegiem, trwającym od 1,5 do 2 godzin. Wykorzystuje się w nim substancje chemiczne, głównie na bazie formaliny, które zastępują naturalne płyny w ciele człowieka, tymczasowo zatrzymując proces rozkładu.
Jakie korzyści wynikają z takiego zabiegu dla ciała zmarłego?
Balsamacja nie tylko zapewnia konserwację ciała zmarłego na potrzeby pogrzebu, ale też ukrywa wszelkie oznaki choroby, na którą cierpiała osoba przed śmiercią. Zabieg pomaga przede wszystkim umożliwia on zachowanie ciała zmarłego na czas pogrzebu, co ma duże znaczenie zwłaszcza w przypadku organizacji ceremonii po dłuższym okresie od zgonu.
Zakłady pogrzebowe dążą do tego, by zmarły prezentował się jak najbardziej godnie i naturalnie. Dzięki balsamacji, ciało zyskuje zdrowszy, bardziej „żywy” wygląd, co pomaga rodzinie i bliskim stworzyć jak najpozytywniejsze, ostatnie wspomnienia.
Proces balsamowania zapewnia również ochronę wszystkim, którzy mają styczność ze zwłokami, czy to bliskim odwiedzającym kaplicę pogrzebową, czy pracownikom firmy pogrzebowej. Ciało poddawane jest higienicznemu traktowaniu, które zabija bakterie i wirusy, znacznie zmniejszając ryzyko zakażeń.
Długotrwała konserwacja zwłok nie jest zazwyczaj konieczna, jako że okres między zgonem a pogrzebem zwykle wynosi jedynie kilka dni. Niemniej jednak, balsamacja pomaga utrzymać ciało w jak najlepszym stanie podczas tego okresu. Dzięki temu, bliscy odwiedzający zmarłego przed pogrzebem mogą pożegnać się z bliską osobą w jak najbardziej odpowiednich warunkach.
Jednym z najważniejszych elementów, jaki uwzględnia się podczas organizacji tradycyjnej ceremonii pogrzebowej, jest decyzja o balsamacji. Niektóre religie czy osobiste przekonania mogą sprzeciwiać się temu procesowi, ale nawet w takich przypadkach, istnieją alternatywne metody jak chłodzenie czy umieszczenie zwłok w szczelnej trumnie, które spełniają wymogi prawne i pozwalają na godne pochówki.
Najczęściej zadawane pytania
Ile kosztuje balsamowanie zwłok? Cena i koszty
Średni koszt balsamacji w największych miastach Polski wynosi od 1000 do 1500 zł, natomiast w mniejszych miejscowościach cena może być niższa.
Czy balsamowanie jest zakazane przez jakiekolwiek religie?
Muzułmanie, wyznawcy Bahá’í oraz ortodoksyjni Żydzi uważają balsamację za profanację ciała i ją zabraniają. W chrześcijaństwie jest to metoda obojętna, która nie budzi wyraźnego sprzeciwu (ani zachęty).
Czy podczas balsamacji usuwane są organy?
Podczas procesu balsamacji nie usuwa się organów. Zamiast tego, specjalista ds. balsamacji dokonuje niewielkich nacięć na brzuchu i umieszcza w ciele specjalne rurki.