W niniejszym artykule przybliżymy temat odprawy pośmiertnej, która stanowi ważne świadczenie dla rodziny zmarłego pracownika. Omówimy, czym jest odprawa pośmiertna, komu przysługuje, kiedy nie przysługuje, ile wynosi oraz czym różni się od jednorazowego odszkodowania. Przedstawimy także aspekt opodatkowania odprawy pośmiertnej oraz wymagane dokumenty do jej uzyskania.
Spis treści
Co to jest odprawa pośmiertna?
Odprawa pośmiertna to świadczenie finansowe, które przysługuje rodzinie pracownika, który zmarł w trakcie trwania stosunku pracy lub podczas pobierania zasiłku chorobowego po rozwiązaniu stosunku pracy. Jest to forma wsparcia materialnego, mająca na celu częściowe zabezpieczenie materialne bliskich zmarłego pracownika w sytuacji utraty źródła dochodu. Odprawa pośmiertna stanowi dodatkowe świadczenie do innych przewidzianych na wypadek śmierci pracownika, takich jak jednorazowe odszkodowanie w przypadku wypadku przy pracy czy zasiłek pogrzebowy na pokrycie kosztów pogrzebu.
Odprawa pośmiertna jest uregulowana w przepisach kodeksu pracy, konkretnie w art. 93 § 1. Przyznawana jest przez pracodawcę na podstawie okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy oraz na podstawie jego ostatniego wynagrodzenia. Warto zaznaczyć, że przyczyna śmierci pracownika nie wpływa na przysługującą odprawę pośmiertną. Istotne jest, aby śmierć nastąpiła w trakcie trwania stosunku pracy, a nie koniecznie w czasie wykonywania pracy. Nawet jeśli śmierć nastąpi na urlopie wypoczynkowym, odprawa pośmiertna się należy.
Komu przysługuje odprawa pośmiertna?
Odprawa pośmiertna przysługuje różnym członkom rodziny zmarłego pracownika, jeśli spełniają określone warunki. Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz osób uprawnionych do odprawy pośmiertnej:
a) Małżonek zmarłego pracownika:
Odprawa pośmiertna przysługuje małżonkowi zmarłego pracownika, bez względu na jego wiek, zarobki czy zdolność do pracy.
b) Dzieci zmarłego pracownika:
Odprawa pośmiertna przysługuje dzieciom własnym, dzieciom drugiego małżonka oraz dzieciom przysposobionym, o ile spełniają następujące warunki:
- są w wieku do 16 lat lub uczą się, wówczas do 25. roku życia,
- są całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji, bez względu na wiek.
c) Wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie:
Odprawa pośmiertna przysługuje tym osobom, jeśli:
- zostały przyjęte na wychowanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego-pracownika, chyba że śmierć była następstwem wypadku,
- nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją – gdy nie mogą im zapewnić utrzymania,
- są w wieku do 16 lat lub uczą się, wówczas do 25. roku życia,
- są całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji, bez względu na wiek.
d) Rodzice (w tym ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające):
Odprawa pośmiertna przysługuje rodzicom zmarłego pracownika, jeśli są całkowicie niezdolni do pracy i samodzielnej egzystencji.
Warto zaznaczyć, że kwotę odprawy pośmiertnej należy podzielić na równe części pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny. Jeżeli okaże się, że do odprawy pośmiertnej uprawniony jest tylko jeden członek rodziny, wtedy jej wysokość wynosi 50% kwot określonych 2 akapity niżej.
Kiedy odprawa pośmiertna nie przysługuje?
Istnieją sytuacje, w których odprawa pośmiertna może nie przysługiwać rodzinie zmarłego pracownika, mimo że spełnione są podstawowe warunki. Głównym wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracodawca zdecydował się na dobrowolne ubezpieczenie pracownika na życie, a odszkodowanie z tego tytułu jest równe lub wyższe od przysługującej odprawy pośmiertnej.
Jeśli odszkodowanie z ubezpieczenia na życie jest niższe niż odprawa pośmiertna, pracodawca ma obowiązek wypłacić rodzinie zmarłego pracownika różnicę między kwotą odszkodowania a należną odprawą pośmiertną. Warto zwrócić uwagę, że ubezpieczenie na życie może być zawarte zarówno przez pracodawcę, jak i przez samego pracownika.
W przypadku, gdy pracodawca nie ubezpieczył pracownika na życie, odprawa pośmiertna przysługuje zgodnie z przepisami kodeksu pracy.
Warto pamiętać, że odprawa pośmiertna może nie być wypłacona także w sytuacji, gdy osoba uprawniona do jej otrzymania nie zgłosi się do pracodawcy z odpowiednimi dokumentami w terminie przewidzianym przez prawo, czyli najpóźniej do 3 lat od dnia śmierci pracownika. Po tym terminie roszczenie o odprawę pośmiertną ulega przedawnieniu.
Podsumowując, odprawa pośmiertna może nie przysługiwać rodzinie zmarłego pracownika, gdy:
- pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie z tego tytułu jest równe lub wyższe niż odprawa pośmiertna,
- odszkodowanie z ubezpieczenia na życie jest niższe niż odprawa pośmiertna, ale pracodawca wypłacił różnicę między tymi świadczeniami,
- osoba uprawniona nie zgłosi się do pracodawcy z wnioskiem o odprawę pośmiertną w terminie 3 lat od dnia śmierci pracownika.
Ile wynosi odprawa pośmiertna?
Wysokość odprawy pośmiertnej zależy od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy. Przepisy kodeksu pracy przewidują następujące stawki:
a) Jednomiesięczne wynagrodzenie – przysługuje, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 10 lat. Przy obliczaniu tej kwoty należy uwzględnić przeciętne miesięczne wynagrodzenie zmarłego pracownika w okresie ostatnich trzech miesięcy przed jego śmiercią.
b) Trzymiesięczne wynagrodzenie – przysługuje, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 10 lat. W takim przypadku należy obliczyć trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia zmarłego pracownika w okresie ostatnich trzech miesięcy przed jego śmiercią.
c) Sześciomiesięczne wynagrodzenie – przysługuje, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 15 lat. Wówczas należy obliczyć sześciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia zmarłego pracownika w okresie ostatnich trzech miesięcy przed jego śmiercią.
Przy obliczaniu wysokości odprawy pośmiertnej, do stażu pracy u danego pracodawcy nie wlicza się okresów zatrudnienia u poprzednich pracodawców, chyba że zakład pracy został przejęty lub obecny pracodawca, na podstawie odrębnych przepisów, jest następcą prawnym poprzedniego pracodawcy (podmiotu prawnego).
Warto także zaznaczyć, że w przypadku, gdy regulamin pracy lub wynagradzania pracodawcy przewiduje korzystniejsze dla rodziny zmarłego pracownika postanowienia dotyczące odprawy pośmiertnej, niż te określone w przepisach kodeksu pracy, odprawa może być wypłacona w wyższej wysokości niż wynika to z ustawy.
Czym różni się odprawa pośmiertna od jednorazowego odszkodowania?
Odprawa pośmiertna i jednorazowe odszkodowanie to dwa różne świadczenia, które mają na celu wsparcie rodziny zmarłego pracownika. Choć oba świadczenia mają wspólny cel, różnią się pod względem przyczyny śmierci, instytucji wypłacającej oraz warunków przyznania.
Odprawa pośmiertna:
- przysługuje rodzinie zmarłego pracownika, który zmarł w czasie trwania stosunku pracy lub podczas pobierania zasiłku chorobowego po rozwiązaniu stosunku pracy, niezależnie od przyczyny śmierci;
- wypłacana jest przez pracodawcę zmarłego pracownika;
- wysokość świadczenia zależy od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy;
- przysługuje małżonkowi oraz innym członkom rodziny, którzy spełniają warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej.
Jednorazowe odszkodowanie:
- przysługuje członkom rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
- wypłacane jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) w przypadku osób ubezpieczonych w tym systemie;
- wysokość świadczenia zależy od liczby uprawnionych członków rodziny zmarłego pracownika oraz stopnia ich pokrewieństwa;
- przysługuje małżonkowi, dzieciom, rodzicom oraz innym członkom rodziny, którzy są uzależnieni od zmarłego pracownika.
Podsumowując, odprawa pośmiertna i jednorazowe odszkodowanie różnią się pod względem przyczyny śmierci pracownika, instytucji wypłacającej świadczenie oraz warunków przyznania. Odprawa pośmiertna przysługuje rodzinie zmarłego pracownika niezależnie od przyczyny śmierci, natomiast jednorazowe odszkodowanie wypłacane jest tylko w przypadku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Obie formy wsparcia mogą zostać wypłacone równocześnie, jeśli spełnione są warunki do ich uzyskania.
Czy odprawa pośmiertna jest opodatkowana?
Odprawa pośmiertna jest świadczeniem finansowym, które może budzić pytania dotyczące opodatkowania i składek na ubezpieczenia społeczne. Warto jednak wyjaśnić, że odprawa pośmiertna ma szczególny charakter i została uwzględniona w przepisach prawa podatkowego oraz ubezpieczeniowego.
Odprawa pośmiertna a podatek dochodowy
Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odprawa pośmiertna nie jest uważana za przychód podlegający opodatkowaniu. Oznacza to, że rodzina zmarłego pracownika otrzymuje świadczenie w pełnej wysokości, bez konieczności odprowadzania podatku dochodowego. W praktyce, pracodawca wypłacający odprawę pośmiertną nie jest zobowiązany do pobierania zaliczki na podatek dochodowy oraz sporządzania dokumentacji dotyczącej opodatkowania tego świadczenia.
Odprawa pośmiertna a składki ZUS
Kolejnym aspektem związanym z odprawą pośmiertną jest kwestia składek na ubezpieczenia społeczne. Odprawa pośmiertna nie jest traktowana jako przychód ze stosunku pracy ani z innego tytułu objętego obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. W związku z tym, nie podlega składkom na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) ani na ubezpieczenie zdrowotne.
Dokumenty niezbędne do uzyskania odprawy pośmiertnej:
- wniosek o odprawę pośmiertną,
- akt zgonu zmarłego pracownika,
- dokument potwierdzający pokrewieństwo lub powinowactwo ze zmarłą osobą (np. akt małżeństwa, akt urodzenia),
- dokumenty potwierdzające okres zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy.
Aby uzyskać odprawę pośmiertną, należy złożyć wniosek wraz z wymaganymi dokumentami u pracodawcy zmarłego pracownika.
Add Comment